De cacaomarkt (voorspelbaar) op zijn kop

Chocolatemakers, Living Income, Biologisch, onze boeren, Chocolade, Cacao origines

De kranten staan er vol van en de cacao industrie is in rep en roer. Nog nooit was de prijs voor cacao op de wereldmarkt zo hoog als op dit moment. Terwijl we dit schrijven, zit de prijs op bijna 10.000 US dollar per ton cacao, een recordhoogte. En daar lijkt voorlopig nog geen einde aan te komen.

Maar wat betekent dat? Waarom is de prijs zo sterk gestegen? En wie verdient hier aan? Komt dat geld bij de boeren terecht? En wat betekent dit voor Chocolatemakers, gezien wij onze boeren altijd al een leefbaar inkomen betalen? Wij leggen het allemaal uit in dit artikel. 

Waarom deze prijsstijgingen?

Meer dan 75% van alle cacao in de wereld komt uit West-Afrika, en dan met name Ghana en de Ivoorkust. Als daar iets mis gaat heeft de wereldmarkt daar direct last van. In deze cacao gebieden zijn enorme stukken regenwoud gekapt om in plaats daarvan cacao monoculturen te planten. Een monocultuur is per definitie altijd kwetsbaarder omdat het gebrek aan biodiversiteit ook een gebrek aan bescherming betekent. Extreem weer en ziektes hebben vrij spel, omdat deze plantages niet door een natuurlijk ecosysteem beschermd worden. In dit geval zorgt het samenspel van een aantal factoren voor de huidige prijsstijgingen:

• Oorlogen. De oorlogen in Oekraïne en Palestina hebben de supply chains enorm verstoord. Hier gaat het niet alleen om het transport van cacao, maar ook het vervoer van kunstmest. Daar zijn de monoculturen en de niet- biologische sector namelijk compleet afhankelijk van.

• Langdurige en structurele problemen. Er is al heel lang niet of onvoldoende geïnvesteerd in de cacaoplantages en landbouw. Niet heel verrassend wanneer een boer 1 dollar per dag verdient en zijn kinderen aan het werk moet zetten. Cacaoplanten kunnen wel 100 jaar leven, maar het tijdsvak waarin ze cacaovruchten produceren is maar ongeveer 25 jaar. Nieuwe bomen planten kost geld, en dat geld hebben de boeren simpelweg niet, omdat ze zo weinig betaald krijgen. De laatste keer dat er structureel heel veel cacao bomen werden geplant was rond 2000. Deze bomen zijn nu oud, kwetsbaar en de grond is niet meer heel vruchtbaar. We blijven het zeggen, het begint en eindigt allemaal met het goed betalen van boeren.

• Extreem weer. Zowel extreme droogte als ook stortregen hebben de oogst zwaar beschadigd in de afgelopen jaren, zo ook in 2023. De regen zorgde in sommige gebieden voor overstromingen waardoor de cacao die wel kon worden geoogst niet op tijd vervoerd kon worden. Dit hangt natuurlijk nauw samen met  het probleem van de monoculturen en slecht onderhouden plantages.

• Ziektes. De regen heeft bijgedragen aan de verspreiding van twee ziektes. De black pod disease en de swollen shoot virus. In Ghana alleen heeft dit meer dan een vijfde van de oogst vernietigd.

Er is dus een tekort, het grootste tekort ooit. Een de redenen voor dit tekort zijn niet op korte termijn makkelijk op te lossen, alleen structureel. Het goed betalen van de boeren is hier het belangrijkste onderdeel van.

Hoe werkt de wereldmarkt voor cacao eigenlijk? En voor wie?

Om maar meteen duidelijk te zijn: wij kopen onze cacao niet in op de wereldmarkt. Wij handelen direct met de boeren en boerencoöperaties. De enorme prijsstijgingen vinden plaats in de zogenaamde commodity trading, waar in principe alle grote chocolademerken hun cacao betrekken. Cacao is een grondstof die net als olie, suiker en andere grondstoffen voornamelijk op de wereldmarkt wordt verhandeld. Dat gebeurt op de New York Mercantile Exchange (NYMEX) en op de Intercontinental Exchange (ICE) in London. 

Wat er nu gebeurt gaat dus gepaard met hedgefunds en investeerders die miljarden inzetten op het verder stijgen van de cacaoprijzen. De Financial Times bericht dat Hedgefunds 8,7 miljard hebben ingezet op het verder stijgen van de cacaoprijs, en gooien daarmee extra olie op het vuur. Dit zijn ook meteen de grote winnaars in dit scenario. Enkele hedgefunds zullen een fortuin verdienen. Een deel van de middle-men partijen die tussen de boeren en de wereldmarkt zitten zullen hier even goed aan verdienen.

De chocolademakers die de cacao moeten inkopen om chocola te kunnen produceren moeten hun prijzen verhogen om te kunnen compenseren voor de enorm verhoogde kosten. Niet geheel onbelangrijk, ook de prijs voor het tweede hoofd ingrediënt, suiker, is enorm gestegen. Dit gebeurt allemaal op een moment nadat de prijzen voor chocola vrij recent al een keer enorm gestegen zijn na Covid. Door deze verdere prijsstijgingen komen alle chocoladeproducenten voor grote problemen te staan.

De consument zal uiteindelijk moeten betalen, ook in kwaliteit. De prijs zal omhoog moeten, het gewicht omlaag (shrink flation) en de ingrediëntenlijst zal ook heel snel veranderen. Er zullen meer palmolie en andere goedkope vetten gebruikt worden om cacaoboter te vervangen.

En de boeren? Verdienen zij nu eindelijk meer?

Ja. MAAR. Ghana, Kameroen en ook de Ivoorkust hebben de prijzen die de boeren krijgen iets verhoogd. Ghana met twee derde wat uitkomt op US$1,837 per ton cacao, in Cameroon komen uiteindelijk US$2,500 per ton bij de boeren terecht en in Ivoorkust waar 40% van alle cacao vandaan komt US$1,630 bij de boeren terecht per ton cacao. Dat is een 10% stijging terwijl de prijs op de wereldmarkt vervijfvoudigd is.

Als geld de enige variabele was, dan geldt alsnog: het geld komt in andere zakken terecht. En de boeren verdienen nog steeds geen leefbaar inkomen. Zij zullen nog steeds hun kinderen moeten laten werken, en ze zullen nog steeds geen geld beschikbaar hebben om in de plantages te investeren.

Maar geld is niet de enige variabele in de formule. Want de oogsten waren slecht. En dan krijgen de boeren nu misschien minimaal meer geld per ton cacao, maar ze hebben minder tonnen cacao geproduceerd. Sommigen hebben dus alsnog minder te besteden dan voorheen.

Big Cacao = Big Problem

Voor Chocolatemakers is de kwaliteit van de cacao cruciaal. Wij voegen geen grote hoeveelheden suikers en smaakversterkers toe. Je zult in onze chocola altijd de kwaliteit van de cacao kunnen proeven. En die kwaliteit ontstaat door goedbetaalde boeren, die goed voor de plantages kunnen zorgen en kunnen investeren in het land waar ze op leven en werken. 

Big Cacao doesn’t care. Cacao kwaliteit maakt niet zoveel uit wanneer er toch uiteindelijk enorme hoeveelheden suikers, inclusies en smaakversterkers worden toegevoegd. De cacao reuzen hebben geen direct contact met boeren, kunnen hun cacao niet terug traceren, investeren niet in het land en kopen van tussenpartijen.

En Chocolatemakers dan? 

Alles wat wij hierboven hebben uitgelegd komt neer op één simpele waarheid: big cacao is geen sustainable business model. Land en mensen uitbuiten, wanneer je voor je product juist afhankelijk bent van land en mensen heeft een houdbaarheidsdatum. Dat is een kwetsbaar en fragiel business model wat misschien op korte termijn veel geld oplevert, maar op lange termijn grote risico’s heeft. Dat is nu ontploft, en dat zat er al heel lang aan te komen. 

Wij handelen direct met de boeren en boerencoöperaties. Wij maken afspraken over het betalen van een leefbaar inkomen voor de boeren, maar ook over hoe er wordt omgegaan met de natuur. Wij helpen niet alleen de natuur te beschermen, wij herstellen actief enorme stukken gedegradeerd land en maken daar weer biodivers regenwoud van.

De plantages waar wij mee samenwerken zijn door de biodiversiteit beter beschermd tegen ziektes en weer. De boeren zijn beschermd door een leefbaar inkomen. En wij investeren in nieuwe bomen en in het gezond houden van het hele ecosysteem.

Voor nu moeten wij de prijzen niet verhogen. Wij zijn geen onderdeel van het kapotte systeem dat ‘commodity cacao’ heet. En onze boeren hebben gezonde plantages die nog lang mee zullen gaan. Uiteraard maakt de opwarming van de aarde geen verschil tussen landen en gebieden, het zal ons allemaal treffen en ook wij zullen samen met de boeren moeten plannen voor de veranderingen die er gaan komen, en zullen we wellicht in de toekomst ook kleine prijzwijzigingen moeten aanbrengen. Maar voor nu hopen wij dat dit een wake up-call is voor de hele industrie. 

Wij zijn graag beschikbaar voor advies, mochten andere chocolademakers hulp bij het gezond krijgen van hun businessmodel willen krijgen. De echte impact ontstaat pas wanneer we het allemaal goed doen!